Ulja bogata laurinskom i miristinskom kiselinom
Ulja i maslaci bogati laurinskom i miristinskom kiselinom vrlo se brzo upijaju, imaju laganu teksturu. Njihova glavna namjena su:
- proizvodi za njegu kose (“pakunzi”). Kao masne kiseline brže penetriraju u kosu od drugih ulja.
- pojačanje upijanja i osjećaj lagane teksture u kozmetičkim pripravcima gdje se najčešće koriste bilo kao nositelji aktivnih tvari, primjerice, CO2 ekstrakata. Koriste se i u uljima, maslacima, balzamima i emulzijskim sustavima.
- proizvodnja sapuna. Dobri su za sve tipove kože jer imaju laganu teksturu, no za suhu kožu obično se moraju kombinirati s uljima koja sadrže oleinsku, linolnu ili α-linolensku kiselinu. Sapuni laurinske kiseline odlično se pjene u odnosu na sve druge masne kiseline s većim brojem ugljikovih atoma, ali sami sapuni su manje tvrdi od onih od palmitinske i stearinske kiseline i manje njegujući od sapuna C16 i C18 nezasićenih masnih kiselina.
| Ulje | Laurinska kiselina (%) | Miristinska kiselina (%) |
|---|---|---|
| Babasu | 40 - 55 | 11 - 27 |
| Kokos | 44-53 | 13 - 21 |
| Makauba sjemenke | oko 32 | oko 9 |
| Murumuru | 30 - 60 | 20 - 35 |
| Palma sjemenke | 45 - 55 | 14 - 18 |
| Tukuma sjemenke | 50 | 24 |
| Ucuuba | 20 | 70 |
Ulja bogata palmitinskom i stearinskom kiselinom
Ulja bogata palmitinskom i stearinskom kiselinom uglavnom su maslaci ili viskozna ulja. Oni se uglavnom koriste kao snažno zaštitna (okluzivna) ulja koje sprječavaju isušivanje kože i rado se koriste u kozmetici za suhu kožu. Ona su više zaštitna/okluzivna a manje hranjiva no to nimalo ne umanjuje njihovu vrijednost u kozmetici. Na teksturu, okluzivnost ali i protuupalno djelovanje snažno utječe i sastav sastav sterola. Manju su prikladna za pakunge za kosu, premda to ovisi i o vlastitom ukusu i iskustvu. U sapunima ova ulja se koriste kao izvor tvrdoće sapuna što je bitno pogotovo kod transparentnih sapuna. Vrlo često su maslaci s ovim masnim kiselinama sadrže i određeni udio oleinske kiseline.
| Ulje | % | Ulje | % |
|---|---|---|---|
| Kakao | 23-30 palmitinska 31-37 stearinska 31-38 oleinska | Mango | 11-17 palmitinska 30-45 stearinska 38-50 oleinska |
| Kokum | 3-4 palmitinska 52-56 stearinska 39-42 oleinska | Sal | 4-8 palmitinska 41-47 stearinska 28-43 oleinska |
| Kopoasu | 5-10 palmitinska 30-38 stearinska 38-44 oleinska | Shea maslac | 3-8 palmitinska 36-50 stearinska 40-50 oleinska |
| Makauba pulpa | oko 25 palmitinska oko 52 oleinska oko 14 linolna | Shea olein | 3-8 palmitinska 25-37 stearinska 50-60 oleinska |
Ulja bogata oleinskom kiselinom
Oleinska kiselina nije esencijalna, tj. naš je organizam sam stvara. Ulja izrazito bogata oleinskom kiselinom obično su lagane teksture, djeluju emolijentno (omekšavaju kožu), pomažu u procesu hidratacije i pogodna su za sve tipove kože. Uglavnom se koriste kao osnova za kozmetičke proizvode za svakodnevnu njegu. Sapuni oleinske kiseline slabo se pjene, ali su manje agresivni od sapuna laurinske kiseline, pa se često znaju koristiti u kombinaciji. Najpoznatiji takav primjer o kojem će biti riječi je sapun kokosa i maslinovog ulja.
| Ulje | % |
|---|---|
| badem | 62-86 |
| chufa (souchet) | >60 |
| lješnjak | 70-85 |
| maslina | 56-85 |
| marula | 65-75 |
| moringa | 60-80 |
| papaja | 60-75 |
| pataua | 46-83 |
| šljiva sjemenke | 60-80 |
| zeleni čaj, tsubaki | >60 |
Ulja bogata palmitoleinskom kiselinom
Relativno mali broj ulja sadrži palmitoleinsku kiselinu. Palmitoleinska kiselina nije esencijalna ali njen sadržaj u koži polako pada tijekom godina, pa se koriste u “anti-age” kozmetici, te njezi suhe kože. Ulja s palmitoleinskom kiselinom rado su viđeni gost u pakunzima za kosu jer joj daju dodatni sjaj i lijepo se upijaju.
| Ulje | % |
|---|---|
| bakuri | >20 |
| makadamija | 15-30 palmitoleinska 55-65 oleinska |
| pasji trn sjemenke | 24-42 palmitoleinska 24-42 palmitinska |
Ulja bogata linolnom kiselinom
Ova ulja obično imaju “koktel” linolne i oleinske kiseline u različitim omjerima. Linolna kiselina kao esencijalna kiselina pomaže u biokemijskim procesima regeneracije kože, balansa kod upalnih procesa i održavanju hidrolipidne barijere. Ulja s linolnom kiselinom obično se povezuju s njegom suhe kože, no koriste se i kod masne kože. Koncentracija linolne kiseline kod akni bude smanjena što je razlog korištenja takvih ulja, pod uvjetom da se dobro upijaju. Sapuni linolne kiseline se ne pjene ali su vrlo blagi i premašćuju kožu, pa se ulja bogata ovom kiselinom koriste za finu klasu nježnih sapuna.
| Ulje | % | Ulje | % |
|---|---|---|---|
| baobab | 24-34 linolna 30-40 oleinska | marakuja | 70-84 linolna 12-20 oleinska |
| brazilski orah | 35-45 linolna 30-45 oleinska | marelica | 20-32 linolna 58-74 oleinska |
| bundeva sjemenke | 40-62 linolna 18-38 oleinska | pamuk sjemenke | 45-60 linolna 13-25 oleinska |
| grožđe sjemenke | 58-78 linolna 12-28 oleinska | pšenične klice | 52-59 linolna 12-23 oleinska |
| jangu | > 36 linolna 24-34 oleinska | riža | 32-50 linolna 30-45 oleinska |
| kukuruz | 54-60 linolna 25-31 oleinska | suncokret linolni | 48-74 linolna 14-39 oleinska |
| lubenica sjemenke | 55-65 linolna 21-29 oleinska | šafranika | 68-83 linolna 8-21 oleinska |
Ulja bogata α-linolenskom kiselinom
Ova ulja imaju naglašenu nutritivnu vrijednost za kožu, pogotovo zbog toga jer se obično nalaze u kombinaciji s drugom esencijalnom, linolnom kiselinom. Prisustvo dvije prave esencijalne masne kiseline najbolje se koristi za njegu suhe kože, kod kože sklonoj upali i iritaciji, u anti-age kozmetici i serumima za intenzivnu ishranu kože. Vrlo rijetko se koriste za njegu masne kože sklone aknama. Kozmetičke pripravke s ovim uljem potrebno je dobro zaštititi od oksidacije CO2 ekstraktom ružmarina.
| Ulje | % | Ulje | % |
|---|---|---|---|
| borovnica | 35-40 linolna 35-40 α-linolenska | lan | 11-24 linolna 35-65 α-linolenska |
| brusnica američka | 35-42 linolna 30-40 α-linolenska | malina sjemenke | 47-63 linolna 25-40 α-linolenska |
| brusnica europska | 30-42 linolna 40-55 α-linolenska | orah | 58-62 linolna 11-15 α-linolenska |
| chia | 14-23 linolna 50-65 α-linolenska | pasji trn, sjemenke | 30-45 linolna 25-38 α-linolenska |
| inka orah | 32-37 linolna 45-51 α-linolenska | perila | 10-20 linolna 46-64 α-linolenska |
| jagoda sjemenke | 35-55 linolna 25-40 α-linolenska | plod divlje ruže | 41-51 linolna 24-39 α-linolenska |
| kivi | 12-15 linolna 25-40 α-linolenska | sjetveni podlanak | 14-17 linolna 35-50 α-linolenska |
| konoplja | 46-65 linolna 62-67 α-linolenska | trputasta lisičina | 10-20 linolna 30-40 α-linolenska |
| kukui | 39-43 linolna 24-29 α-linolenska |
Ulja bogata γ-linolenskom kiselinom
Ovo su kultna ulja dermokozmetike koja se koriste za njegu jako suhe kože ali i za njegu kože pacijenata s atopijskim dermatitisom i psorijazom. Djeluju na balans protuupalnih i upalnih medijatora u koži. Koriste se i kod intenzivne regeneracije kože.
| Ulje | % |
|---|---|
| boražina | najmanje 20 |
| crni ribiz | 11-18 |
| konoplja | 1-5 |
| noćurak | najmanje 9 |
| trputasta lisičina | 7-14 |
Ulja bogata erucičnom kiselinom
Relativno mali broj ulja sadrži erucičnu kiselinu. Njihova prva namjena je njega kose (pakunzi, šamponi), ali i njega suhe kože, usnica i područja oko očiju. Abisinija i limnanta se koriste i u dekorativnoj kozmetici s pigmentima kao sredstvo boljeg rasprostiranja pigmenata po koži.
| Ulje | % |
|---|---|
| abisinija | 50-65 |
| brokula sjemenke | >46 |
| limnanta, bijela | oko 20 |
Druge masne kiseline
Ulja sa stearidonskom kiselinom (trputasta lisičina, crni ribiz) za svoj metabolizam u ω-3 kiseline EPA i DHA ne trebaju Δ6-desaturazu. Stoga je filozofija primjene ovih ulja poboljšani protuupalni efekt. Obično su bogata i γ-linolenskom kiselinom. Koriste se kao i ulja bogata tom kiselinom.
Ulje bogato ricinoleičnom kiselinom je ricinus. Koristi se puno kao njegujuće ulje za suhu kožu, kod proizvodnje sapuna, pogotovo transparentnih sapuna, te u sredstvima za njegu kose, trepavica, obrva i usnica. Koristan je dodatak kod okluzivnih (zaštitnih) proizvoda kao što su balzami.
Ulje bogato cikličkim masnim kiselinama je chaulmoogra. Koristi se kao protuupalno ulje, za regeneraciju kože te kod atopičara.
Ulje bogato trans-masnim kiselinama je ulje sjemenki nara. Punicična kiselina i druge trans kiseline dominiraju u sastavu ovog ulja. Koristi se za intenzivnu regeneraciju kože te u “anti-age” kozmetici.
